115 гадоў з дня нараджэння

Чытайце кнігі Новік-Пяюна Сяргея ў нашых бібліятэках

Сяргей Новік-Пяюн (сапр. Сяргей Міхайлавіч Новік, 1906-1994) — беларускі пісьменнік. Член Саюза пісьменнікаў Беларусі з 1984 года.

Нарадзіўся 27 жніўня 1906 года ў вёсцы Лявонавічы Нясвіжскага раёна Мінскай вобласці. З маленства пастаянна чуў песні. Хораша спявалі яго маці, бацька, сёстры. Скончыў Нясвіжскую гімназію (1924), беларускія настаўніцкія курсы ў Вільні (1926). Пад час навучэння захапляўся маляваннем. Пасля заканчэння вучобы вярнуўся ў родныя Лявонавічы. Тут арганізоўвае хор (з 1963 народны), з’яўляецца яго кіраўніком. 18 ліпеня 1926 года адбылася першая рэпетыцыя. Пасля быў створаны драматычны тэатр, бібліятэка, гурток ТБШ (Таварыства беларускай школы). За культурна-асветніцкую работу быў арыштаваны і высланы на пяць гадоў на Памор’е. Пасля вяртання зноў арыштаваны і высланы пад нагляд паліцыі ў Слонім.

Верасень 1939 года паэт сустрэў у баранавіцкай турме. Вызвалены Чырвонай Арміяй. Працаваў інспектарам Слонімскага аддзела народнай адукацыі. Арганізацыя бібліятэк, хатаў-чытальняў — тагачасная работа Сяргея Міхайлавіча. Давялося працаваць і дырэктарам Слонімскага гісторыка-краязнаўчага музея. Калі пачалася Вялікая Айчынная вайна, рабіў усё магчымае, каб захаваць унікальныя экспанаты музея, найбольш каштоўныя кнігі з бібліятэкі. Падтрымліваў сувязі з партызанамі. У 1943 годзе арыштаваны і прыгавораны да пакарання смерцю фашысцкімі ўладамі. Вызвалены партызанамі з Калдычаўскага канцлагера. Але ўжо ў 1944 зноў арыштаваны савецкімі органамі бяспекі, высланы на Калыму. Рэабілітаваны ў 1958 годзе. У 1959 вярнуўся на радзіму. З 1960 жыў у Мінску.

Творчая біяграфія

Сяргей Новік-Пяюн пачаў выступаць з вершамі ў віленскіх газетах і часопісах з 1925 года. Найбольш актыўна супрацоўнічаў з дзіцячым часопісам «Заранка», займаўся яго афармленнем. Вершы звычайна падпісваў псеўданімам Малады Дзядок. Акрамя таго, захапіўся драматургіяй. Асобнымі выданнямі выйшлі яго п’есы «Цудоўная ноч» і «Ёлка Дзеда Мароза» (абедзве ў 1927), «Прадка пад крыжам» (1939).

Аўтар зборнікаў вершаў «Заўсёды з песняй» (1984), «Песні з-за кратаў» (1993), для дзяцей «Зорачкі ясныя» (1986).

Напісаў больш за 100 песень, некаторыя з іх сталі народнымі. Найбольш папулярныя «Зорачкі» і «Над Шчарай» («Слонімскі вальс»).

Песня «Зорачкі» нарадзілася пад час ссылкі ў Памор’і. Сам тэкст пад назвай «На выгнанні» быў пазней надрукаваны ў газеце «Беларуская крыніца». Гэты верш быў перакладзены на рускую, украінскую і польскую мовы. Заспявалі «Зорачкі» спачатку ў Лявонавічах, потым па ўсёй Заходняй Беларусі. Сваёй стала песня і ў вязняў фашысцкіх канцлагераў. Больш таго, такі знаўца народнай творчасці, як Рыгор Шырма, палічыў «Зорачкі» песняй паланянак з Германіі і апублікаваў яе як народную пасля вайны ў часопісе «Беларусь».