Анатаваны спіс

Гамолка, М. : вершы // Паэзія перыяду Вялікай Айчыннай вайны / нав. рэд. Я. А. Гарадніцкі. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2020. – 829. – С. 291-293. – (Залатая калекцыя беларускай літаратуры ; т. 19).

Вершы са сборніка

Перад атакай

Даль дрыжыць ад грукату жалеза,
Што ні выбух, дык усё мацней.
Шкло нябёс, здаецца, ў раме лесу
Лопне, быццам шыбіна ў акне.

Мы маўчым, сціскаем моцна зброю,
Міны гулка падаюць на шлях.
Як гадзіннікі звяраюць перад боем,
Мы звяраем сэрцы у грудзях.

Б’юцца — роўна. І па жылах гоняць…
Не, не кроў, а помсту, бурны гнеў.
Зараз на варожыя загоны
Кінем мы нянавісці пасеў.

Вяртаюся я ў Беларусь

Расколана акопамі зямля
На многа вёрст наўкола.
Разорван імі беларускі шлях
Да родных нашых сёлаў.

І вораг люты ўперадзе залёг
Каля гаёў зялёных,
Каб з нас ніхто прайсці не змог
На родныя загоны,

Дзе мы пакінулі свае плугі,
Свае бароны, косы,
Дзе нас чакаюць з травамі лугі
І нівы ў ззяні росаў.

Дзе нас чакаюць плошчы гарадоў,
Заводаў родных цэхі,
Дзе шмат у нас было сяброў,
Шмат радасці, уцехі.

Вяртаюся я зноў у Беларусь.
Прад мною далі дарагія.
Дайду абавязкова, ці памру,
Каб ўсё ж дайшлі другія.

Гамолка, М. Сокалы-сакаляняты : аповесць : [для старэйшага школьнага ўзросту] / Мікола Гамолка. – Мінск : Юнацтва, 1987. – 205 с.

Урывак з аповесці:

«Бацька пайшоў. Неўзабаве за ім заціхла бульканне вады і шамаценне лазняку. Лявон адчуў сябе гаспадаром вострава. На ўсходзе стаяў сасняк, на поўдні лесвіцай-горкай пачыналася чарналессе, поўнач і заходні бок былі замкнуты дробным асіннікам і лазняком. I сапраўды выходзіць, што тут востраў маладаступны, неабжыты. Раней сюды мала заглядвалі людзі. Прыйшоў, аднак, час, і ён, гэты востраў, бач, аказаўся дужа патрэбны. Вось ужо на ім стаіць буданчык, ёсць лясны калодзеж. А праз колькі дзён могуць сюды прыйсці Улас Какора, настаўнік Пятро Ермачэнка… Іх хочуць злавіць фашысты, і яны недзе хаваюцца.

Вось як абярнулася сустрэча з адступаючымі вайскоўцамі. Яны з бацькам правільна зрабілі, што прывезлі сюды лётчыка. Ніякі фашысцкі сабака сюды не прабярэцца. Праўда, лячыць яго будзе цяжэй. Ды і карміць таксама. Але нішто. Маці сюды хутка прыйдзе, а рукі ў яе залатыя.

Гэтак разважаючы, Лявон тупаў каля будана, разглядаў востраў, прыкмячаў, дзе ляжаць гнілыя калоды, дзе і якія растуць травы. Потым падышоў да ўвахода ў будан, прыслухаўся, як дыхае лётчык. Той ляжаў бокам, параненае бядро было аголенае, у заскарузлых, барвовых ад крыві бінтах. Лётчык спаў, але праз сон калі-нікалі прарываўся ціхі стогн.

Шкада лётчыка. Ён прысеў і рукой дакрануўся да яго хромавых запыленых ботаў — ласкавасць душы вылілася ў гэтым жэсце. Хлопцу было радасна, што бацька даручыў яму лётчыка, што цяпер ён за яго ў поўным адказе. Калі нават здарыцца, што раптам сюды нахопяцца фашысты, Лявон павінен усё зрабіць, каб яны не захапілі лётчыка.

«Чакай? А чым ён будзе адбівацца ад іх? У яго ж няма ніякай зброі. Сякеру і тую забраў бацька. Ёсць жа карабін! Бацька прыхаваў яго ў будане. Во ляжыць у доле пад самай стрэшкай».

Рукі самі пацягнуліся да зброі. Лявонава душа аж затрапяталася. Карабін? А цяжкаваты ўсё-такі! Лявон павярнуўся к сонцу, прыўзняў карабін на ўзровень грудзей, нейкі момант яго разглядаў. Блішчастая, адпаліраваная ложа, прыклад з жалезнай накладкай і руля… Прыцэльная рамка на рулі і мушка. Ускінуўшы карабін да пляча, Лявон прыжмурвае вока.

Рука моцна абхапіла ложа карабіна, і хлопец раптам адчуў, што ўказальны палец лёг на спускавы кручок і вось-вось націсне на яго.

«Чакай, а ці зараджана зброя?» Ён тузануў затвор, адвёў яго назад, з патронніка выскачыў патрон, пераляцеў цераз плячо і ўпаў у мурог. Лявон нагнууся, падняў яго. На далоні ляжаў жоўты патрон з шэрай куляй на канцы. Хлопец глянуў у проразь магазіннай каробкі і ўбачыў патроны. «Павінна быць пяць, — разважыў хлопец. — Есць чым адбівацца, калі якое ліха».

Ён запіхнуў назад у патроннік патрон, зачыніў затвор. Карабін быў гатовы да бою. Хлопец падышоў да будана, стаў каля ўвахода, як сапраўдны баец, прысланіўшы справа да нагі карабін. Гэта ён паказваў сам сабе, як трэба стаяць на пасту ў каравуле.

Стаяў хлопец нерухома хвілін дзесяць, разглядаючы ўперадзе бляклае ранішняе неба, хмаркі на ім ды сочачы, як пад ветрам гойдаюцца вяршыні соснаў, як пералятаюць над імі нейкія птушкі.

От жа хацеў хлопец, каб гэтай парой з’явіўся сюды хто-небудзь з яго сяброў, ну хаця б Нікадзім. А калі Юрка? Юрку сюды, на востраў, пускаць нельга. Ён — сын здрадніка. Убачыць, куды схавалі савецкага лётчыка, пойдзе ды раскажа бацьку. А той — фашыстам… Не, ад Юркі трэба быць падалей. Ніякіх яму сакрэтаў. Ніякіх!..

Лявон радасна ўздыхнуў, сышоў з месца. Цяпер на востраве ён адчуваў сябе як дома…»